Op 11 maart 2016 was ik gastspreker op de cursus ‘Inhoudelijk Leiderschap in de GRZ’ van Studio GRZ. Ik mocht daar op uitnodiging van Roland van Peppen en Arnold Jongenburger aan een kleine groep enthousiaste specialisten ouderengeneeskunde iets vertellen over de trends in GRZ zoals die door een bestuurder in de zorg gezien werden. De aandacht die GRZ thans krijgt als specialistisch onderdeel van het specialisme ouderengeneeskunde heeft natuurlijk alles te maken met de verandering van bekostiging en de wijze waarop de resultaten van de dbc’s door verzekeraars gevolgd worden. Meer dan dat: zij gaan toe naar prestatiebekostiging. Dit maakt dat de grote vergaarbak die GRZ is, uitgezocht en geordend moet worden. Daar is niet alleen meer kennis en kunde voor nodig, ook onze tot nu toe gebruikte systemen schieten te kort. Onze methodes van werken en registreren binnen de ouderengeneeskunde zijn grotendeels afgeleid van chronische verpleeghuiszorg en niet passend bij op herstel gerichte interventies in korte trajecten. Veel collegae worstelen met de gedachte dat wat gevraagd wordt niet kan en voelen soms weerstand die ik bij de jonge garde van specialisten ouderengeneeskunde niet ervoer. Waar het in de dialoog met ambitieuze collegae om gaat is: “Kunnen we de uitdagingen waar we voor staan als maatschappelijke opgave zien en met hierop doorontwikkelde methoden en technieken meer maatwerk leveren passend in onze sterk vergrijzende samenleving?” Wie zo denkt en kijkt ziet als specialist ouderengeneeskunde in de GRZ een allemachtig mooie uitdaging en doet graag mee aan een herdefiniëring van geriatrische revalidatiezorg. In deze blog enkele opmerkingen over trends in klantperspectief, prestatiebekostiging en professionaliteit.
Klantperspectief
Kijkend naar de enorme toename van het aantal hoogbejaarden zullen we met de huidige concepten van behandeling en begeleiding de komende 15 jaar voortdurend achter de feiten aanlopen. Dit vraagt dat we nu al gaan anticiperen op de enorme toename van de vraag. De GRZ-vraag zal zich veel sneller ontwikkelen dan wij als organisaties aan kunnen. De GRZ-capaciteit blijft beperkt, want er zullen door beperkte contractering geen of nauwelijks plaatsen bij komen. De oplossing ligt derhalve in meer kortere trajecten. De patiënt zal zich in het acute stadium volledig overgeven aan het systeem van gezondheidszorg, maar zich vervolgens veel zelfbewuster en kritischer gaan gedragen. De protestgeneratie verwacht in elke fase van behandeling en begeleiding iets anders. Dit betekent dat er continu regie gevoerd moet worden op een zich steeds veranderend klantperspectief in het traject van op herstel gerichte behandeling en begeleiding. Klantwaarde toevoegen kan alleen als we in het hoofd van de klant durven te gaan zitten en van daaruit durven te handelen. De diagnostiek, risicoanalyse, methodische benadering, etcetera zullen in balans met de leefwereld van de klant verder ontwikkeld moeten worden.
Prestaties en kosten
De rol van verzekeraars kan gezien worden als lastig, maar ook als partner van de GRZ-zorgvrager en -zorgaanbieder. Dan is er lef nodig om naar onszelf te kijken. Meewerken aan evidence based resultaatgericht werken en de ontwikkeling van best practices zullen niet alleen de GRZ een volwaardige positie moeten geven, maar bovenal de klant en verzekeraar vertrouwen moeten geven in de kwaliteit en effectiviteit van geriatrische revalidatiezorg. Daar zijn de klant én de verzekeraar mee gebaat. Dit vraagt om oud denken los te laten en nieuwe producten en diensten tot ontwikkeling te brengen. Kenmerken daarvan zijn verplaatsing naar eerste en anderhalve lijn. Dit betekent kortere intensievere deeltrajecten intramuraal met completering van het traject in dagbehandeling en thuis. Het gebruik van de zogenaamde K/L-index als maat voor prestatie door verzekeraars gaan we mogelijk gewoon lastig of oneerlijk vinden. De uitdaging is om juist dan aan productinnovatie te doen. Als jij het nodig vindt dat een CVA-patiënt gedurende 8 weken 150 minuten per dag beweegt dan kan dat ook voor een groot deel thuis. Transmuraal, mensgericht, methodisch, multidisciplinair werken vraagt om versterken klantregie, een andere wijze van motiverende gesprekvoering met de patiënt en mantelzorgers, domotica, wearables, ondersteuning op afstand, enzovoorts. Om geen knollen voor citroenen te verkopen noopt dat tot betere diagnostiek en classificering van aandoeningen en risico’s. Dit is ook zeer gewenst om op klantniveau maatwerk trajecten te kunnen aanbieden die voor elke categorie passend en doelmatig zijn.
Professionaliteit
De specialist ouderengeneeskunde GRZ zal zich nader dienen te verdiepen in de subcategorieën en per categorie in de betekenis van functionele status en nevenaandoeningen voor prognose en behandeltraject. Regie voeren vraagt om veel kennis en kunde en inzicht in wat alle behandeldisciplines te bieden hebben, hoe effectief dat is en hoe dit past in de leefwereld van de patiënt. Lang niet alles wat kan moet en alles wat per discipline in de professionele standaard staat past opgeteld niet binnen het tarief. Hier onderscheidt zich de meester in het maken van die keuze waar de patiënt het meest gebaat is. Dat doet de specialist ouderengeneeskunde door toe te zien op de synerge effecten van het delen van kennis en kunde en de multidisciplinaire setting te gebruiken voor een optimaal resultaat. Dat vraagt op een hoog professioneel niveau om kennis en kunde en (communicatieve) vaardigheden. Professioneel samenwerken in de keten vraagt van elke specialist ouderengeneeskunde dat hij intensief kan samenwerken met geriater, revalidatiearts en huisarts. Samenwerken in zorgpaden wordt daarbij de norm. Dit wordt gefrustreerd als concurrentie tussen organisaties de ontwikkeling van excellente zorg blokkeert. Specialisten ouderengeneeskunde kunnen in hun professionele rol belemmerd worden als organisaties het organisatiebelang boven het patiëntbelang stellen. Een sterk focus op patiënt-gerelateerde uitkomsten kan dan helpen weer op het goede spoor te komen. Specialisten ouderengeneeskunde kunnen daarin als professional een doorslaggevende rol spelen.
31 maart 2016
Thed van Kempen, lid van raad van bestuur Stichting Groenhuysen te Roosendaal
