Patiënten met een neglect die zijn opgenomen op een GRZ-afdeling worden nog niet in elke instelling structureel in kaart gebracht. En juist het neglect vraagt specifieke begeleiding zodat ook deze patiëntengroep goed voorbereid kan worden op ontslag naar huis. Een moeilijk maar ons inziens, zeker bij samenwerking tussen medisch specialistische revalidatie (MSR) en geriatrische revalidatie (GRZ), een haalbaar streven.
De GRZ is enorm in ontwikkeling. Door de overheveling van AWBZ naar ZvW in 2013 zijn patiëntenpopulaties en de processen binnen de GRZ veranderd. Patiënten die in de GRZ revalideren gaan vaker na revalidatie naar huis en hun ligduur is korter geworden, mede omdat de revalidatie steeds beter wordt afgestemd (zie ook de adviezen uit het voorgaande blog van Marije Holstege). Echter cognitieve revalidatie blijkt in de GRZ met regelmaat een minder belicht aspect in het gehele revalidatietraject. Het is ook niet voor niets een van de onderzoeksthema’s van de onderzoeksagenda GRZ 2017.
In de CVA-Zorgstandaard wordt aangegeven dat circa 30% van de patiënten in meer of mindere mate last heeft van neglect. In de KNGF-richtlijn Beroerte wordt aangegeven dat ongeveer 40% last heeft van stoornissen in aandachtsfuncties al dan niet in ernstige mate. Het is echter opvallend dat uit onze recente steekproef in een GRZ-populatie naar voren komt dat neglect niet structureel in het begin of in een later stadium in de geriatrische revalidatie wordt gediagnosticeerd. Er wordt meestal pas gekeken naar patiënten met neglect op het moment dat er signalen zijn zoals botsen. Dit is vaak later in het revalidatietraject en alleen de zeer ernstige vormen komen hierdoor naar voren.
Juiste diagnostiek van neglect is dan ook van groot belang. Ten eerste om zo meer inzicht te kunnen verwerven in deze patiëntengroep (pas als je patiënten diagnosticeert, is er ook een populatie beschikbaar om meer inzicht te verkrijgen). Ten tweede zijn de gevolgen van neglect divers en ernstig: mensen met neglect zijn doorgaans langer opgenomen in MSR en/of GRZ en hebben meer moeite met revalideren. Ze hebben langer nodig voor herstel en herstellen dan minder goed. Mensen met neglect zijn over het algemeen meer afhankelijk en minder zelfstandig dan mensen die een beroerte zonder neglect hebben gehad.
Tot slot kunnen, als de GRZ-populatie beter in kaart wordt gebracht, de gevolgen van neglect specifiek voor deze doelgroep beter bekeken worden. Zo kunnen we uiteindelijk de diagnostiek en de revalidatie voor deze kwetsbare ouderen in de GRZ verder verbeteren. Als multidisciplinair team wil je mensen zo goed mogelijk naar huis laten gaan en voorbereiden op de gevolgen waarmee ze in hun dagelijks leven te maken kunnen krijgen.
Wat is nu dan de beste aanpak? De huidige gouden standaard voor het in kaart brengen van neglect is het gebruik van pen-en-papier-tests, waaronder ‘wegstreeptaken’ en ‘lijnbisectietaken’. Echter het is bekend dat de discrepantie tussen de uitkomsten van deze tests en het dagelijkse leven erg groot is. Met grote regelmaat zien we in de praktijk mensen met neglect deze tests goed uitvoeren (dus geen aanwijzingen voor neglect) maar vervolgens toch heel specifiek neglectgedrag in de leefomgeving laten zien (botsen, niet kunnen vinden van spullen aan een kant, etc). Teuni ten Brink heeft recent in haar proefschrift een aantal alternatieven beschreven en uitgebreid getest binnen de MSR. De Catherine Bergego-schaal is hier een voorbeeld van. Hier wordt het gedrag van mensen tijdens het uitvoeren van dagelijkse activiteiten geobserveerd door verpleegkundigen, ergo-en fysiotherapeuten. Een andere mogelijkheid is de Mobility Assessment Course, waarbij mensen wordt gevraagd een parcours af te leggen waarbij doelen gezocht moeten worden in de gang. Uit Teuni’s onderzoek blijkt dat beide meetinstrumenten aanwijzingen toch aspecten van neglect kunnen traceren bij mensen die de pen-en-papier-test goed uitvoeren. De Catherine Bergego-schaal en de Mobility Assessment Course zijn dus goede aanvullingen op de gebruikelijke diagnostiek.
Binnen de GRZ kan neglect met behulp van de juiste meetinstrumenten structureel dus eerder en beter worden gediagnosticeerd. Uiteindelijk wordt gestreefd naar goede sensitieve diagnostiek die bijdraagt aan de revalidatie en meer zegt over het daadwerkelijk functioneren.
De mogelijkheden om de ontwikkelde tests in de MSR ook in te gaan zetten in de GRZ gaan we nu gezamenlijk exploreren. Hoewel neglect natuurlijk dezelfde cognitieve stoornis blijft, hebben revalidanten in de MSR of GRZ andere mogelijkheden, beperkingen en behoeften. Met deze specifieke kenmerken moet rekening gehouden worden.
Door deze verdere exploratie en ook door de ontwikkeling en implementatie van neglect-diagnostiek samen (MSR en GRZ) te doen, komen we een heel stuk verder. Tenslotte hebben we hetzelfde doel: onze patiënten zo goed mogelijk begeleiden en voorbereiden op hun thuiskomst.
29 mei 2018
Tanja Nijboer, neuropsycholoog en senior onderzoeker bij Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht (UMC Utrecht en De Hoogstraat Revalidatie) en hoofddocent aan Universiteit Utrecht
&
Martine Kant-Bosma, fysiotherapeut en master neurorehabilitation and innovation bij Florence Zorg en Welzijn (Den Haag)
