De implementatie van zorgpaden binnen de geriatrische revalidatiezorg (GRZ); Een methodische, gestandaardiseerde aanpak, die de effectiviteit van revalidatie en kwaliteit van zorg en behandeling zou moeten gaan bevorderen. Bij de evaluatie van een jaar alleen ‘zorgpadgericht’ werken lijkt dit in de praktijk te betekenen dat meer de diagnose dan de cliënt de te leveren zorg bepaalt. En hoewel dit in de revalidatie geen probleem hoeft te zijn, blijkt dit bij de oudere cliënt niet altijd te leiden tot het gewenste resultaat voor zowel cliënt als behandelaar. Na een jaar GRZ blijkt dat deze specifieke doelgroep een dusdanig uiteenlopend scala aan co-morbiditeit heeft, dat iedere cliënt een behandeling op maat behoeft. Ook worden grote verschillen waargenomen binnen de GRZ-doelgroep op het gebied van de externe factoren (huisvesting, mantelzorgnetwerk en maatschappelijke betrokkenheid). Dit heeft de nodige impact op de inhoud van het multidisciplinaire behandelplan en het tijdsbestek van de revalidatie.
In praktijk betekent het werken met alleen de vastgestelde zorgpaden dat de cliënt met COPD die 4 trappen in huis heeft en zijn hond nog uit moet laten elke dag, grotendeels hetzelfde behandelplan heeft als de COPD cliënt die in een aanleunwoning woont en als hobby tv-kijken heeft.
Wij vinden dat de er meer ruimte moet zijn voor zorg op maat met het doel de cliënt centraler op te stellen in het revalidatieproces. Om deze reden is besloten om het werken met zorgpaden te combineren met een methodiek gericht op het individueel functioneren.
Op basis van deze visie is besloten om de ICF-methodiek te implementeren in het gehele klinisch proces van de GRZ. Deze methodiek wordt binnen de medisch-specialistische revalidatie al jaren gebruikt, maar is binnen de GRZ relatief nieuw.
Implementatie van de ICF-methodiek binnen het werkproces van de GRZ vraagt ons om de monodisciplinaire inslag van het SAMPC model te vervangen en meer te sturen op multidisciplinair denken en (be)handelen. Het idee is om de cliënt zelf aan te laten geven waar zijn revalidatiedoelen liggen en het gestandaardiseerde karakter van de zorgpaden te verbinden aan de gekozen (ICF) aandachtsgebieden. Per ICF-aandachtsgebied liggen de betrokken disciplines en hun acties grotendeels vast. De gekozen aandachtsgebieden vormen uiteindelijk het multidisciplinaire behandelplan.
De implementatie van de ICF-methodiek binnen het klinisch proces van de GRZ is gestuurd en ontwikkeld door een projectteam van verschillende disciplines. Er is een GRZ-kernset ontwikkeld, samengesteld door twee bestaande officiële ICF-coresets (post acute revalidatie en geriatrie) en bijgesteld op basis van de ervaringen van de verschillende betrokken disciplines. Een ICF-coreset is een lijst met ICF-categorieën die relevant zijn voor de betreffende doelgroep. De ontwikkelde GRZ-kernset geeft sturing aan het opstellen van het behandelplan en bestrijdt de uitgebreidheid van de complete ICF-categorieënlijst.
Er is een multidisciplinaire vragenlijst ontwikkeld, waar alle disciplines werken aan een compleet beeld voor revalidatie, gebaseerd op de ICF-aandachtsgebieden. Ook zijn, aan de hand van de veelgebruikte aandachtgebieden, multidisciplinaire doelen geformuleerd, met vastgestelde betrokken disciplines en een gestandaardiseerd werkplan. De doelen zijn zoveel mogelijk geformuleerd in de ik-vorm om het behandelplan te verpersoonlijken en de verantwoordelijkheid voor de revalidatie bij de cliënt te stimuleren.
De implementatie van de ICF-methodiek zorgt ook voor een mogelijkheid tot wetenschappelijk onderzoek. Het geeft ons de mogelijkheid om te onderzoeken wat de effecten zijn van de aangeboden behandelingen en GRZ in het algemeen. Ook geeft het ons als organisatie specifieke informatie over de GRZ-doelgroep in huis, informatie over welke facetten vertragend of juist faciliterend werken voor revalidatie. Maar ook informatie die gebruikt kan worden om personeel op te leiden, de aangeboden therapie aan te passen of specifiek trainingsmateriaal aan te schaffen. Voorwaarde voor deze mogelijkheid is een ECD dat de coderingen van ICF ondersteund, een punt wat bij ons nog een uitdaging is.
Uit onderzoek moet blijken of deze werkwijze geschikt is voor de GRZ, maar een jaar na implementatie van deze werkwijze kan gesteld worden dat het goed bevalt. Deze methodiek geeft meer dan voldoende stof tot innovatie en verbetering van zorg en behandeling binnen de GRZ. Uiteraard zijn er uitdagingen en tegenslagen, zoals het kunnen genereren van statistieken vanuit ECD of het zoeken naar de juiste combinatie tussen de zorgpaden en de ICF-methodiek. De uitgebreidheid van de ICF-methodiek gaat namelijk niet altijd samen met de korte trajecten van bijvoorbeeld de revalidanten met een electieve ingreep. We hopen deze werkwijze in de volgende jaren verder te ontwikkelen tot een werkwijze die, ondanks alle bezuinigingen, niet alleen zal zorgen voor een verbetering van effectiviteit, maar ook voor kwaliteitsverbetering binnen de GRZ.
8 juni 2016
Renske Lelieveld MPA, Physician Assistant GRZ, Saffier de Residentiegroep, Den Haag
